Potansiyometre Ayarlı Dirençler

Şimdiye kadar gördüğümüz dirençler sabit değerli dirençlerdi. Ancak çok farklı dirençler var. LDR ışığa bağımlı direnç gibi ortama göre değişen dirençler ve bu yazımızın konusu ayarlanabilir dirençlerdir. Ayarlı direnci bir cetvel gibi düşünün, cetvelle istediğimiz bir uzunluğu ölçer ve oraya bir işaret koyarız. Örneğin 20cm bir cetvel ile 10cm veya 15cm neyse işte 20cm'ye kadar arada bir uzunluğu ölçebiliriz. Bu şekilde potansiyometreler ayarlı cetveller gibidir diyelim. Aşağıdaki resimden mantığını anlayabilirsiniz.

Dönerli, sürgülü, küçük, büyük, tek turlu, çok turlu, anahtarlı gibi birçok çeşidi vardır.

Potansiyometre çeşitleri

Şimdilik aşağıdaki tipte bir tane sahip olmanız uygulamalarımızda bize yardımcı olacaktır. Ama hurda devrelerde başka tipte bulduysanız o da işimize yarar.

Ayarlı direncimizin üç ayağı var. Sağdaki ve soldaki bacaklar arasındaki değer potansiyometremizin (bundan sonra kısaca pot) sabit değeri. Orta uç ise her iki yönde de ayarlandıkça değişir. Aşağıdaki animasyonda göreceğiniz üzere potlar aynı zamanda bir gerilim bölücüdür. 

Gerilim bölücü olarak potansiyometre

Potu ses kısmak, LED'in ışık şiddetini ayarlamak vb. yerlerde kullanabiliriz.

LED'in ışık şiddetini ayarlamak için pot kullanımı

Potumuzun orta ve diğer bir bacağıyla birleştirerek ara değerde bir direnç de elde edebiliriz. Çünkü dirençler belli değerlerde üretilir. 10Ohm, 12Ohm, 220Ohm vb. Diyelim ki devremizin bir yerinde 288Ohm dirence ihtiyacımız var. Bu değerde bir direnç üretilmediği için bulamayız. Yukarıda tavsiye ettiğim pot yerine sabit bir direnç değeri olacağı için küçük tornavida ile ayarlanan devre kartına (PCB) monte edilen ve küçük pot kullanabiliriz. Bu tür ayarlı dirençler trimpot olarak adlandırılır.

Trimpot

Trimpot ile 777.2Ohm direnç elde etme yöntemi