Güç kaynaklarını örneğin pilleri aynı dirençler gibi paralel ve seri şekilde bağlayabiliriz. Televizyon kumandası çalışmadığında arka kapağını açıp iki adet pili çıkarıp yerine yenilerini taktığımızda aslında iki adet pili seri olarak kumanda devresine pilleri bağlamaktır.
Seri bağlı iki adet AA kalem pil.
Biz biliyoruz ki güç kaynakları gerilim ve akım sağlayan devre elemanlarıdır. Seri olarak bağlanan güç kaynaklarının gerilimleri toplanır. Yukarıdaki devre şemasında olduğu gibi iki adet seri bağlı 1,5v pillerin artı ucunda 3v çıkış elde edilir. Kumanda kutularının arkasında olduğu gibi hazır satın alabileceğiniz pil kutuları ile kalem pillerle kendinize güç kaynakları yapabilirsiniz. İki adet 9v pili seri bağlayarak 9v gerilim elde edebilirsiniz.
Örneğin dörtlü pil kutusu ile 1,5 x 4 = 6v güç kaynağı elde edebilirsiniz.
Pil yuvalarının bir çok çeşidi uygun fiyatlı temin edilebilir.
Uyarı: Pil, şarj cihazı, güneş pili gibi güç kaynaklarının belli bir gücü vardır. Buna bağlı olarak güç kaynakları güçlerinin sınırları içerisinde çalışacaklardır. Bu değerler örneğin telefonunuzun şarj cihazı üzerinde yazar. Örneğin 5v DC 1A gibi. Güç formülünü hatırlayalım.
P = V x I
Buna göre 5v 1A şarj cihazının gücü 5 x 1 = 5watt'tır.
Güç kaynaklarını seri bağlayarak gerilimi arttırırız ancak gücünü arttıramayız. Örneğin 1v gerilim ve 1A akım sağlayan güç kaynağının gücü 1watt'tır. 1watt gücünde iki güç kaynağını birbirine seri bağladığımızda gerilim 2v olacak ancak 0,5A (500mA) akım elde edebiliriz.
Paralel bağlı güç kaynaklarında ise gerilim aynı kalırken akımı arttırırız. Paralel bağlı pillerde ise durum aynı olup devreye daha uzun süre besleme yapmamızı sağlar. Şöyle ki bir pil ile bir devreyi 2 saat çalıştırıyorsak paralel bağlı iki pil ile 4 saat çalıştırabiliriz. Aynı zamanda paralel bağlı iki pilden iki kat akım çekebiliriz.
Paralel bağlı iki adet 9v pilin gerilimi aynı kalırken iki kat akım çekilebilir.
Elektronik devrelerde bazen özellikle yükselteç kullanılan devrelerde - yönde gerilim değerine ihtiyaç duyabilir. Örneğin -9v gerilime ihtiyaç olması gibi. -9v biraz garip gelebilir. Bunu anlamak için gerilimi tekrar örneklendirerek ele alalım.
Elektrik akımını şimdi bir su kulesine benzetelim. Su kulesi 12mt yüksekte ve içindeki su elektriğimiz olsun. Borularla suyu toprağa akıtıyoruz. Yani suyumuz 12mt'den toprağa yani 0'a akıyor ve potansiyelini kaybediyor. Aynı şekilde 12v bir pilimizin + ucundan açık devre elemanları üzerinden geçerek - uca ulaşarak 0 potansiyel güce ulaşıyor. Ancak suyu su kulesinden değil de su kuyusundan çıkardığımızı düşünelim. Bu sefer suyu topraktan 12mt daha aşağıdan çekeriz. Toprağa göre -12mt'den. İşte - gerilim yani -12v'u bu mantıkla anlayabilirsiniz.
Devremizde hem + hem de - yönde bir gerilime ihtiyaç duyduğumuzda bunu seri bağlı iki pil ile halledebiliriz. Tek yapmamız gereken toprak/GND yani seviyeyi değiştirmektir. Seri bağlı bir pillerde ne yapmıştık, birinci pilin + ucu ile ikinci pilin - ucunu birleşirmiş ve ikinci pilin + ucundan ikinci pilin - ucuna akacak şekilde boştaki - ucu GND/toprak belirlemiştik.
+ ve - gerilimi elde etmek istediğimiz bir durumda ise seri bağlı dirençler aynı ancak toprak/GND seviyesini iki pilin ortasında olacak şekilde belirliyoruz. Aşağıda olduğu gibi.
+ ve - yönde gerilim elde etmenin bir yöntemi de 78XX ve 79XX tümleşik devre elemanlarını (entegre) kullanmaktır. 78 ile başlayanları + yönde, 79 ile başlayanları - yönde gerilim elde etmek için kullanılır. Son iki XX rakamları ise 05, 09 veya 12 gibi elde etmek istediğimiz sabit gerilim değeri için kullanılır. Örneğin LM7805 girişine uygulanan gerilimi +5v, LM7905 ise -5v gerilim regülatörü devre elemanıdır.
L78xx-L79xx 1A gerilim regülatörü
Proteus'ta 7805 devre simülasyonu
Proteus'ta 7905 devre simülasyonu
Yorumlar
Yorum Gönder