NPN ve PNP Transistör Nasıl Çalışır?

 NPN transistörün çalışma mntığını anlamak oldukça basittir. Çünkü emiter-yayıcı ucu negatiftir ve potansiyel olarak 0 olduğu için beyz ucuna 0.7v bir gerilim uygulamak yeterli olacaktır. Aşağıdaki devrede olduğu gibi.

NPN çalışma mantığı
NPN Transistör

R1-R2 gerilim bölücü beyz gerilimini 0.57v olarak belirler. Bu nedenle beyz akımı nano Amper seviyelerinde yok denilecek kadar azdır. Bu nedenle kollektör-emiter akımı yok. Bu devrede beyz emiterden istenen potansiyel yüksekliğe yani 0.7v olmadığı için transistör iletimde değildir.
NPN Transistör
NPN Transistör değerleri

R1 direncini 120Ohm olarak değiştirerek beyz gerilimini 0.74v'a yükseltiyoruz. Böylece beyz gerilimi transistörün istediği gibi emiter geriliminden potansiyel olarak 0.7v daha yükseğe çektik. Bu da kollektör-emiter akımını yükseltecektir. Kollektör emiter arasındaki akım artık bir LED'i yakabilecek kadar yükseldi.
O halde kuralımız gayet basit.
NPN Transistör için beyz gerilimi emiter geriliminden 0.7v yüksekte ise transistör iletime geçecektir.

Şimdi gelelim PNP transistörün çalışma mantığına. PNP transistörü anlamak biraz zordur. Ancak mantığını kavrayınca o kadar da zor almadığı görülecektir. NPN transistörde emiter N negatif yani potansiyel olarak - iken beyz P pozitif yani potansiyel olarak + olması gerekir. Bu nedenle beyz gerilimi 0.7v. 

O halde PNP transistör için emiter P pozitiftir yani potansiyel olarak + ve beyz ise N negatif yani potansiyel olarak - olması gerekir. Burada negatif eksik olma anlamında, emiter geriliminden 0.7v daha az olacaktır. Bir devre ile bunu anlamaya çalışalım.

PNP Transistör
PNP Transistör

9v bir pil ile PNP transistörümüzü kontrol ederek LED'i yakmaya çalışıyoruz. Bu durumumda beyz gerilimini 9 - 0.7 = 8.3v olacak şekilde ayarlamalıyız. Beyz ile - uç arasına koyacağımız bir 10k direnç ile transistörü iletime geçirebiliriz. Böylece LED yanacaktır..
PNP Transistör çalışma gerilimleri
Şimdi devre çalışıyor ama transistör sadece LED yakmak için üretilmedi. LED'i gerekli durumlarda yakıp söndürmek veya LED yerine konulacak bir buzzer ile sesle uyarı yapmak için üretildi bu akıllı devre elemanları. Bu ne demek eğer bir algılayıcı devre elemanı ile beyz voltajını kontrol edebilirsek ısı, ışık vb. durumlar için LED veya buzzerı harekete geçirebiliriz. Şimdilik algılayıcı yerine bir potansiyometre ekleyerek beyz gerilimini kontrol edelim.
PNP Beyz gerilimi kontrolü
Potansiyometre gerilimini 500Ohm altına indirdiğimizde beyz gerilimi 8.6v bu durumda transistör emiter-kollektör akımı yok, LED yanmıyor.
PNP transistör çalışma gerilimi

1k potamsiyomtre direncini 500ohm'a ayarladığımızda beyz gerilimi 8.3v bu durumda transistör iletimde ve LED yanıyor. 10k direnci ikinci devrede 5k olarak değiştirmemizin sebebi LED'in parlaklığını arttırmak amacıyladır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Amplifikatörler Yükselteç Devreleri

Resim
 Amplifikatör, girişine uygulanan sinyalin büyüklüğünü artırmak için kullanılan elektronik bir cihaz veya devredir. Amplifikatör, giriş sinyalinin sürümünü üreten ve artıran bir devreyi tanımlamak için kullanılan genel terimdir. Ancak, tüm amplifikatör devreleri, devre konfigürasyonlarına ve çalışma modlarına göre sınıflandırıldıklarıyla aynı değildir. “Elektronik” de, küçük sinyal kuvvetlendiricileri yaygın olarak kullanılan cihazlardır. Örneğin bir foto-cihaz gibi bir sensörden nispeten küçük bir giriş sinyalini, örneğin bir röle, lamba veya hoparlörü çalıştırmak için çok daha büyük bir çıkış sinyaline yükseltme kabiliyetine sahiptirler. İşlemsel Yükselteçler ve Küçük Sinyal Kuvvetlendiricileri nden Büyük Sinyal ve Güç Yükselteçleri ne kadar, amplifikatör olarak sınıflandırılan birçok elektronik devre biçimi vardır. Bir amplifikatörün sınıflandırılması, sinyalin büyük veya küçük boyutuna, fiziksel konfigürasyonuna ve giriş sinyalini nasıl işlediğine, yani giriş sinyali ile yükte...
Devamı

EasyEDA ile Devre Şeması Çizme ve PCB Sipariş Verme

Resim
 Buraya kadar hep teorik bilgiler üzerinden devreleri tasarladık ve analiz ettik. Bu yazıda gerçek hayatta elektronik devre şeması çizerek bunu PCB'ye aktaracağız. Kendi PCB'mizi yapacağız ve devremizi çalışır hale getireceğiz. Birçok devre şeması çizme programı ve PCB çıkarma yöntemi var. Ben bunlar arasında kolay kullanımı olan EasyEDA programını tanıtacağım. EasyEDA'yı ister online olarak site üzerinden, isterseniz programı indirip bilgisayarınıza kurduktan sonra bilgisayarınızdan kullanabilirsiniz. EasyEDA ile Devre Şeması ve PCB Tasarlama 1- EasyEDA kayıt sayfasına girerek önce bir kullanıcı oluşturmanız gerekiyor. Google ile hızlı bir kullanıcı oluşturabilirsiniz. 2- Daha sonra EasyEDA programını indirme sayfasından indirerek bilgisayarınıza kurun. Windows, Linux ve Mac işletim sistemlerinin üçünü de desteklemektedir. 3- EasyEda programını bilgisayarınızdan çalıştırdığınızda karşınıza aşağıdaki gibi bir ekran gelecektir. Sağ üstten Login ile giriş yapın. Projelerini...
Devamı

Ortak Emiter Amplifikatörleri

Resim
Bir NPN transistörü için en yaygın amplifikatör konfigürasyonu, Ortak Emiter Amplifikatör devresidir. Amplifikatör türlerini gördüğümüz önceki yazımızda, yaygın olarak Çıkış Karakteristik Eğrileri olarak bilinen bir eğri ailesinin, transistörlerin Kollektör Akımını (Ic), transistörlerin Beyz Akımını (Ib) farklı değerleri için Emiter Voltajı (Vce) ile ilişkilendirdiğini gördük. Tüm transistörlü amplifikatör tipleri, pozitif bir değer ile negatif bir değer arasında değişen AC sinyal girişlerini kullanarak çalışır, bu nedenle amplifikatör devresinin bu iki maksimum veya tepe değer arasında çalışması veya "önceden ayarlanması" için bir yol gereklidir. Bu, Ağırlık Verme olarak bilinen bir işlem kullanılarak elde edilir. Öngerilim, sinyalleri almaya hazır transistör amplifikatörünün doğru çalışma noktasını oluşturduğu ve böylece çıkış sinyalindeki herhangi bir distorsiyonu azalttığı için amplifikatör tasarımında çok önemlidir. Ayrıca, transistörün tamamen “AÇIK”tan tamamen “KAPAL...
Devamı