Multimetreler, Ölçü Aletleri ve Kullanımı

Bu yazıda gerilim, akım ve direncin değerlerini görmemize yarayan, elektronikte olmazsa olmazların ba

şında gelen ölçü aleti, eski adıyla Avometre, multimetreleri göreceğiz. Onlarla kurduğumuz devrede olup bitenleri anlamaya çalışacağız. Günümüzde çok gelişmiş modelleri var olup, sadece gerilim, akım ve direncin dışında kapasite, indüktans, frekans, sıcaklık, transistör gibi hepsini bir arada sunan ölçüm cihazları var. Şimdilik işimize en alt sınıftan başlamak uygun olur. İster bu dijital ekranlı olsun veya ibreli modelleri yeter ki bize değerleri okusun. Ancak ben dijital olanları kullanmayı seviyorum.

En ucuz modellerden biri. Şimdilik işimizi görecektir.

Sadece renk farklı DT830D modeli başlangıç için fiyatlar satıcıya göre değişiyor.

Orta alt sınıf bir model VC830L TT Technic markasına ait. Aynı modelde farklı markalar da var.

Toolfix markasına ait TF-17 modeli. Ölçüm yaparken değer aralıklarını otomatik algılama kolaylığı sağlıyor.

Marka modeli ve fiyatıyla üst model bir cihaz. Ayrıntıya girmeye bile gerek yok. Sadece hobi amaçlı elektronik öğreniyorsak iki asgari ücrete denk gelecek bir modele gerek yok diye düşünüyorum.

Multimetre Nasıl Kullanılır?

Ben devrelerimde farklı bir model kullansam da sizin DT830D modelini aldığınızı düşünerek onu tanıtacağım. 

Bu ürünün dezavantajı işimiz bitince OFF kısmına almak ve ölçeceğimiz değer hakkında bir ön bilgiye sahip olmamız gerekiyor. Şöyle ki ölçeceğimiz bir kalem pil ise 1,5V'a kadar ölçeceğiniz için orta kısımdaki dönerli anahtarı 2000mV kısmına yani 2V'a çevirmelisiniz. Ölçeceğimiz değer 2V ile 20V arasında ise 20V kısmına çevirmeliyiz ve kırmızı prop da orta deliğe takılı olmalı. Kısacası hangi değeri ölçtüğümüzü ve o değerin hangi aralığını ölçtüğümüzü bilmemiz gerekir. Bu gözünüzü korkutmasın çünkü kullandığınız güç kaynağının değeri size orta anahtarın nerede olması gerektiğini gösterecektir.

Gerilim nasıl ölçülür?

Hadi bir gerilim ölçelim.

Kablo ve orta anahtarı doğru yerde konumlandırın. Prop uçlarını tam tersi pile bağlandığında ekranda -9V okunacaktır.

Direnç nasıl ölçülür?

Şimdi de bir direnç ölçelim.

Dirençler kutuplu değildir. Propları istediğiniz gibi onlara dokundurabilirsiniz. Her iki şekilde de aynı değeri okursunuz.

Akım nasıl ölçülür?

Şimdi de bir akım ölçelim.

Akım ölme şekli diğerlerinden farklıdır. Hangi aralıkta ölçüm yapmak istiyorsanız o arayı açık devre haline getirip ölçüm gerçekleştirebilirsiniz. Yukarıdaki örnek temsili olup ölçüm sonucu 18mA'dir. Orta anahtar konumunun mA bölümünde ve ölçülecek değerin üzerinde olduğuna dikkat edin. Eğer ekranda okuma yapamıyorsanız anahtarı bir üst konuma çeviriniz. Bir devreden ne kadar akım geçtiğini anlamak için güç kaynağının herhangi bir ucuna en yakın noktadan ölçüm yapmanız gerekir. Bu en basit devre çünkü tek hat üzerinden akım akmaktadır. İleride devrelerimiz farklı yollar üzerinden farklı elamanlar üzerine dağılacak ve bu durumda her dağılma noktasında akan akımın değeri farklı olacaktır. Bunu bir başka yazıda inceleyeceğiz.

Çalışan devrede gerilim nasıl ölçülür?

LED yaktığımız devrede direncin ve LED'in üzerinde düşen gerilimlerin ölçümünü yapmıştık. Pekala bu ölçümleri nasıl yaptık bir bakalım.

Üstteki şekilde görüldüğü gibi devrede bir devre elemanının üzerinde düşen gerilim değeri o elemanın ayakları arasından yapılan ölçüm ile bulunur. LED üzerindeki gerilim de aynı şekilde bulunur. Siyah ucu neden pilin eksi - ucuna bağlamadık? Bu durumda pilin gerilim değerini ölçmüş oluruz. Biz direnç ve LED üzerindeki gerilimi ölçmek istiyoruz. 

LCR Metre

Sizlere oldukça kullanıcı dostu, çok fonksiyonlu ve oldukça küçük bir ölçü aletinden bahsetmek istiyorum. Bu cihaz bir elektronikçi için vazgeçilmez diyebilirim. Ancak multimetrenin yerini alamaz. İkisinin de kullanım amacı farklı. LCR metre devre elamanlarını, değerlerini ve bacak yapılarını bize ekranında gösteren bana göre süper bir gereç. Bir çok multimetrede olmayan endüktans ve kapasiteyi ölçme kabiliyetine sahip. Ayrıca cihaz üzerindeki yuvalara devre elamanını istediğiniz gibi yerleştirin o size ekranında doğru bir şekilde devre elemanını tanıtacaktır.

Aşağıya iki örnek ekledim.