İndüktörler biz bunlara bobin de diyoruz, yapısı bakımından en basit devre elamanıdır. Yalıtımlı biraz tel ve bir kalem ile kendimiz de yapabiliriz. Belki okul hayatımızda Fen Bilgisi dersinde bir çivi üzerine tel sarıp tele pil bağlayıp toplu iğneleri mıknatıslanma yolu ile toplamıştınız. Yapısı itibariyle basit olan indüktörler çalışma mantığı biraz gariptir. Kapasitör ile tam tersi çalışma mantığına sahiptir. Kapasitöre verdiğiniz gerilimi kestiğinizde gerilimi geri alırken, indüktörde üzerinden geçen akımı kestiğinizde enerjiyi geri alırsınız.
İndüktör veya bobin sembolü
İndüktörler sarıldıkları için yuvarlaktır ve merkezlerine çekirdek denir. Çekirdekleri boş (hava) olabileceği gibi, metal ve yarı iletken çekirdekler üzerine sarılabilmektedir. Sarıldıkları bu çekirdeklere nüve denilmektedir. İndüktör yalıtılmış voltaj dönüştürmek amacıyla trafolarda (transformatör) kullanılmaktadır. Trafolar 220V AC enerjiyi yalıtılmış bir şekilde, sarım sayısına göre istenen düşük bir gerilim ve akım elde etmek için kullanılır. Örneğin bir trafodan 220V AC giriş sağlayıp 12V AC çıkış elde edebiliriz. Trafonun gücü 12W ise ondan elde edebileceğimiz akımın en fazla 1A olacağı anlamına gelir.
Örnek trafolar
Trafo (transformatör) sembolleri
İndüktörler devrelerde L harfiyle gösterilir, Henry cinsinden mili, mikro, nano vb. değerler ile ölçülür. Bir bobinin değeri sarım sayısı, tel kalınlığı, bobin çapı gibi değerler sonucu hesaplanarak bulunur. Her tülü bobin endüktansını hesaplayabileceğiniz
coil64 adlı bir program var. Karışık matematik formüllerinde boğuşmadan hesaplamaları otomatik olarak yapabilirsiniz.
Coil64 programını
linkten indirebilirsiniz.
İndüktörler radyo osilatörleri, filtre, güç elde etmek için kullanılır. Bir bobinin mantığını anlamak için LED devremize bir anahtar ekleyelim. Anahtarı kapattığımız anda devreden akım geçecek ve anında LED yanacaktır.
Anahtar kapatıldığında LED anında yanıyor.
Şimdi ise devremize bir bobin ekleyelim. Anahtarı kapattığımızda bobin ilk anda akıma karşı direnecektir. Bobin kademeli olarak devre üzerinde akımın artmasını sağlayacaktır. Bu şekilde LED'in parlaklığı da artacaktır. Anahtar açıldığı anda ise akım kesiliyor.
Devrede gerilim/akım grafiğini incelediğimizde 400ms'ye kadar akım kademeli olarak artmakta ve bu saniyeden sonra sabitlenmektedir.
Bobin direnç LED gerilim/akım grafiği
Bir bobine akım verdiğinizde ilk anda direnen bobin zamanla akımı arttırır. Ayrıca anahtarı açtığımız anda kesilen akımı arttırma isteği ile gerilimi arttırma yoluna gidecektir. Çünkü bobine akım verildiğinde çevresinde bir manyetik alan indükleyecektir. Akım kesildiğinde bu manyetik alan kaybolana kadar bir ters elektro motor kuvvet yüksek gerilim ortaya çıkacaktır. Bobin olan devrelerde (özellikle röle gibi) ters bir diyot üzerinden bu yüksek gerilim boşaltılır.
Röle üzerinde oluşan ters gerilim 1N4004 üzerinden boşalacaktır.
Elektroniğe yeni başlayanlar için bobin kullanacağımız devreler şimdilik olmayacak. Sadece bir güç kaynağı yapmak için bir trafo kullanacağız. Pekala indüktörler nerelerde kullanılır. Trafo, röle, hoparlör, motorlar ve daha fazlasında bobin kullanılır.
Yorumlar
Yorum Gönder